Evolution to exhale

From Dhamma Wiki
Jump to navigation Jump to search

evolution : (m.) pariṇāma; kamavikāsa.

evolutional : (adj.) pariṇāmavisayaka.

evolutionist : (m.) pariṇāmavādī.

evolve : (v.i.) (kamena) vikasati; pariṇamati; saṃvaṭṭati. (pp.) vikasita; pariṇata; saṃvaṭṭita.

evulsion : (nt.) luñcana.

ewe : (f.) uranī; eḷikā.

ewer : (f.) kuṇḍikā. (m.) kamaṇḍalu.

ex-monk : (m.) uppabbajita.

ex-officio : (adv.) ṭhānantarabalena. (adj.) ṭhānantarena laddhabala.

ex-parte : (adv.) ekapakkhatthāya. (adj.) pakkhagāhī.

ex-service : (adj.) rājakiccāpagata.

exacerbate : (v.t.) vaḍḍheti; uddīpeti. (pp.) vaḍḍhita; uddīpita.

exact : (adj.) yathābhūta; taccha; yāthāva. (v.t.) balena ādāti; pasayha gaṇhāti. (pp.) balena ādinna; pasayha gahita.

exaction : (nt.) balakkāragahaṇa.

exactly : (adv.) yāthāvato; yathābhūtaṃ.

exaggerate : (v.t.) adhikaṃ vaṇṇeti (pp.) adhikaṃ vaṇṇita.

exaggeration : (f.) adhikavaṇṇaṇā.

exalt : (v.t.) unnāmeti; ukkaṃseti. (pp.) unnāmita; ukkaṃsita.

exaltation : (f.) unnati; uccapadappatti.

exalted : (adj.) uttama; parama; seṭṭha.

examination : (f.) upaparikkhā; vīmaṃsā; vicāraṇā.

examine : (v.t.) upaparikkhati; upadhāreti; vīmaṃsati. (pp.) upaparikkhita; upadhārita; vīmaṃsita.

examiner : (m.) parikkhaka; vīmaṃsaka.

example : (nt.) udāharaṇa; nidassana.

exanimate : (adj.) nijjīva.

exasperate : (v.t.) pakopeti; saṅkhobheti; roseti. (pp.) pakopita; saṅkhobhita; rosita or ruṭṭha.

exasperation : (nt.) pakopana.

excavate : (v.t.) paḷikhaṇati; abhikhaṇati. (pp.) paḷikhata.

excavation : (nt.) paḷīkhaṇana.

excavator : (m.) paḷikhaṇaka.

exceed : (v.i.) atiriccati; adhiko bhavati. (v.t.) atikkamati. (pp.) atiritta; adhikabhūta; atikkanta.

exceeding : (adj.) adhika; adhimatta; accanta.

exceedingly : (adv.) accantaṃ; atisayena; atīva; atimattaṃ.

excel : (v.t.) abhibhavati; atiyāti. (v.i.) unnamati; visissati. (pp.) abhibhūta; atiyāta; unnata; visiṭṭha.

excellence : (f.) seṭṭhatā; visiṭṭhatā.

excellency : (f.) mahānubhāvatā; mahesakkhatā; seṭṭhatā.

excellent : (adj.) atiuttama; atisundara; pavara; parama. In cpds. this meaning is expressed by nāga, puṅgava, usabha and sīha. e.g. purisanāga; purisasīha.

excellently : (adv.) suṭṭhutaraṃ; atisundarākārena.

except : (prep.) vinā; vajjetvā; pahāya. (v.t.) vajjeti; pajahati. (pp.) vajjita; pajahita.

excepting : (adv.) vinā; rite; hitvā.

exception : (nt.) vajjana; visesakāraṇa.

exceptional : (adj.) asādhāraṇa; visiṭṭha.

excerpt : (m.) uddhaṭapāṭha. (v.t.) uddharitvā dasseti. (pp.) uddharitvā dassita.

excerption : (nt.) pāṭhuddharaṇa.

excess : (f.) 1. adhikatā; bahulatā; 2. amattaññutā. (m.) 1. atisaya; atireka; 2. pamāṇātikkama.

excess of rain : (f.) ativuṭṭhi.

excess of wind : (m.) vātakopa.

excessive : (adj.) accanta; atimatta; ussanna.

excessively : (adv.) atisayena; ativiya; accantaṃ; adhikataraṃ.

exchange : (m.) vinimaya. (nt.) parivattana. (v.t.) vinimeti; nimiṇāti. (pp.) vinimita; nimiṇita.

exchangeable : (adj.) parivattiya.

exchequer : (m.) rājakosa. (nt.) rājabhaṇḍāgāra.

excisable : (adj.) karadānāraha.

excise : (m.) rājabali; kara; suṅka. (v.t.) 1. karaṃ nirūpeti; 2. ukkantati; uppāṭeti. (pp.) nirūpitakara; ukkantita; uppāṭita.

exciseman : (m.) karaggāhī.

excision : (nt.) ukkantana; uppāṭana.

excitable : (adj.) vikopanaka; ubbegakara.

excitant : (adj.) uttejaka; uddīpaka; saṅkhobhaka.

excitation : (m.) vikkhepa; sambhama.

excite : (v.t.) uttejeti; ussāheti; saṅkhobheti. (pp.) uttejita; ussāhita; saṅkhobhita.

excited : (adj.) tasita; vikkhitta.

excitement : (m.) vikkhepa; sambhama.

exciting : (adj.) saṅkhobhanaka.

exclaim : (v.t.i.) ugghoseti; pakāseti. (pp.) ugghosita; pakāsita.

exclamation : (nt.) ugghosana; pakāsana; āmeṇḍita.

exclamatory : (adj.) vimhayasūcaka.

exclude : (v.t.) nikkhāmeti; nikkaḍḍhati; bahikaroti. (pp.) nikkhāmita; nikkaḍḍhita; bahikata.

exclusion : (nt.) nikkaḍḍhana; vajjana.

exclusive : (adj.) nisedhaka; nivāraka.

exclusively : (adv.) kevalaṃ; anaññasādhāraṇaṃ.

exclusiveness : (nt.) asādhāraṇatta.

excogitate : (v.t.) anucinteti; parikappeti. (pp.) anucintita; parikappita.

excogitation : (f.) anucintā; parikappanā.

excommunicate : (v.t.) (gaṇā) nikkaḍḍhati or ukkhipati. (pp.) nikkaḍḍhita; ukkhitta.

excommunication : (nt.) nikkaḍḍhana; paṇāmana.

excoriate : (v.t.) tacaṃ vikopeti. (pp.) vikopita-taca.

excoriation : (nt.) tacavikopana.

excorticate : (v.t.) tacam uppāṭeti. (pp.) uppāṭita-taca.

excortication : (nt.) tacuppāṭana.

excrement : (nt.) mala; karīsa; mīḷha; vacca.

excrescence : (nt.) cammakhīla. (m.) nipphalāvayava.

excreta : (m.; plu.) asuci; malamuttādi.

excrete : (v.t.) nissajati; ossajati; vissajjeti. (pp.) nissaṭṭha; ossaṭṭha; vissaṭṭha.

excretion : (nt.) malossajana.

excruciate : (v.t.) abhimanthati; abhipīḷeti. (pp.) abhimathita; abhipīḷita.

excruciating : (adj.) atipīḷaka.

excruciation : (nt.) abhimanthana.

exculpate : (v.t.) dosā or vajjā moceti. (pp.) dosamocita.

exculpation : (nt.) dosamocana.

exculpatory : (adj.) dosamocaka.

excurrent : (adj.) niccharamāna; bahisandamāna.

excurse : (v.i.) āhiṇḍati; pariyaṭati.

excursion : (nt.) āhiṇḍana; pariyaṭana. (m.) cārikā; jaṅghāvihāra.

excursive : (adj.) bhamanasīla.

excursus : (m.) upagantha. (nt.) ūnapūraṇa.

excusable : (adj.) khamitabba.

excuse : (m.) paccāhāra; khamāhetu. (nt.) vajjamocana. (v.t.) khamati; titikkhati; vajjaṃ paṭiggaṇhāti. (pp.) khanta; paṭiggahitavajja.

exeat : (m.) kālikāvasara.

execrable : (adj.) jeguccha.

execrate : (v.t.) jigucchati; nindati. (v.i.) abhisapati. (pp.) jigucchita; nindita; abhisatta.

execration : (f.) jigucchā. (m.) abhisāpa.

executant : (m.) sampādaka; vādaka.

execute : (v.t.) 1. karoti; 2. sādheti; sampadeti; nipphādeti; 3. vadheti; ghāteti. (pp.) kata; sādhita; sampādita; nipphādita; hata; ghātita.

execution : (nt.) 1. vidahana; anuṭṭhāna; sampādana. 2. hanana; ghātana.

executioner : (m.) vadhaka; ghātaka || block of the executioner: (f.) dhammagaṇḍikā; drum of executioner: (f.) vajjha bheri.

executive : (adj.) kāriyasādhaka; vidhāyaka.

executor : (m.) (matassa) dhanapālaka.

executorship : (nt.) dhanapālakatta.

exegesis : (nt.) vyākhyāna. (f.) atthavaṇṇanā.

exegetical : (adj.) atthappakāsaka.

exegetist : (m.) vyākhyākāra.

exemplar : (m.) ādisitabba; nidassanīya; mūlādesa.

exemplary : (adj.) anugantabba; anukaraṇīya.

exemplification : (nt.) nidassanena pākaṭakaraṇa.

exemplify : (v.t.) udāharati; nidasseti. (pp.) udāhaṭa; nidassita.

exempt : (adj.) vimutta; abaddha. (v.t.) vimoceti; abaddhaṃ karoti. (pp.) vimocita; abaddhaṃ kata.

exemption : (f.) vimutti. (m.) atirekavara.

exequatur : (nt.) videsarajjena sampaṭicchana.

exequies : (nt.) petakicca. (m.) sakkāra.

exercise : (m.) paricaya; payoga. (nt.) paṭipajjana; nisevana. (v.t.) ācarati; paricayati; parisīleti. (v.i.) paṭipajjati; vāyamati. (pp.) ācarita; paricayita; parisīlita; paṭipanna.

exercitation : (nt.) paguṇakaraṇa; vācuggatakaraṇa.

exert : (v.t.) vāyamati; parakkamati; ussahati. (pp.) vāyamita; parakkhamita; ussahita.

exertion : (m.) vāyāma; ussāha; parakkama; ātappa. (nt.) padahana.

exfoliate : (v.i.) papaṭikā pāteti. (pp.) pātitapapaṭika.

exhalation : (nt.) passasana; vāyana.

exhale : (v.t.) passasati. (v.i.) vāyati. (pp.) passasita; vāyita.